[ Pobierz całość w formacie PDF ]
(przemianowanym w 1975 r. na Benin) prezydent Hubert Maga został obalony już w 1963 roku.
Po okresie zamętu władzę objęli marksistowscy oficerowie z mjr Mathieu Kerekou na czele
(1972). Dopiero w 1991 r.powszechne niezadowolenie zmusiło armię do przekazania władzy
wybranemu w wyborach powszechnych prezydentowi Nicephore Soglo.
17. Rozwój zależny.
Właśnie w Afryce Zachodniej ukształtował się powtarzany często w innych regionach kontynentu
model, w ramach którego - po ukazaniu nieskuteczności partii politycznych, zwykle
reprezentujÄ…cych tylko jedno z wielu plemion - wobec nieuporania siÄ™ z trybalizmem", czyli
plemiennym separatyzmem, w obliczu braku perspektyw poprawy sytuacji gospodarczej, władzę
przejmowała na wiele lat armia. Kolejne zamachy stanu dowodziły, że i ona nie jest w stanie
uporać się z problemami krajów z których część funkcjonuje tylko dzięki pomocy międzyna-
rodowej. Jaśniejszym punktem na tym mrocznym horyzoncie stał się udział większości krajów
Czarnej Afryki w konwencjach z Yaounde i Lome, pozwalającej im - dzięki grupowemu
stowarzyszeniu z EWG - na bezcłową sprzedaż swych produktów i surowców w Europie
Zachodniej i zapewniajÄ…cy im pomoc gospodarczÄ… EWG.
W latach 70-tych nadużywany do celów propagandowych termin neokolonializm" zastąpiono
słowem rozwój zależny", w bardziej czytelny sposób przedstawiającym istotę ewolucji krajów
afrykańskich po uzyskaniu niepodległości.
18. Kamerun.
W krajach dawnej Francuskiej Afryki Równikowej przyjęto model zastosowany w Afryce
Zachodniej. Najbardziej stabilne rządy powstały z chwilą uzyskania niepodległości w Kamerunie i
w Gabonie. Ten pierwszy - bogaty w surowce i dysponujący uzdolnioną, pracowitą ludnością -
znalazł się pod rządami Ahmadou Ahidjo, a od 1982 r. jego następcy Paula Biya. W parę miesięcy
po uzyskaniu niepodległości do dawnego Kamerunu Francuskiego przyłączono - po przepro-
wadzeniu referendum - południową część b. Kamerunu Brytyjskiego (część północna połączyła się
z NigeriÄ…).
19. Gabon.
Gabon - dzięki złożom ropy i innych surowców - stał się pod rządami prezydentów Leo Mba (do
1967) i Alberta-Bemarda Bongo (od 1967) najbogatszym krajem tej części kontynentu.
20. Kongo.
Gorzej przedstawiała się sytuacja w Kongo. W chwili uzyskania niepodległości Republikę Kongo
(byłe Kongo Zrednie) zaczęto nazywać (od nazwy stolicy) Kongiem-Brazzaville w odróżnieniu od
sąsiedniego Konga-Leopoldville (tak nazywała się wówczas Kinshasa, stolica dzisiejszego Zairu),
byłej kolonii belgijskiej. Władzę w Kongo-Brazzaville objął groteskowy dyktator, były ksiądz
(suspendowany za działalność polityczną), Fulbert Youlou. Po jego obaleniu w 1963 r. władzę
przechwycił nieco bardziej liberalny nauczyciel, Alphonse Massemba-Debat, a w 1968 r. władzę
przejęła armia. Kolejne dyktatury wojskowe (ostatnia, od 1979 r. gen. Denis Sassou-Nguesso)
doprowadziły do zupełnej stagnacji kraju. Rewolucja" prowadzona pod marksistowskimi hasłami
nie natrafiła w tym zacofanym kraju na podatny grunt. Po latach wojskowi zrezygnowali z
marksistowskiej frazeologu, ale władzę nadal utrzymali.
21. Republika Zrodkowoafrykańska.
W Republice Zrodkowoafrykańskiej (dawne Ubangi-Szari) władzę objął prezydent David Dacko,
obalony po paru latach przez Jean-Baptiste Bedel Bokassę. Bokassa był podoficerem, a potem
oficerem w armii francuskiej. Walczył w Wietnamie i w Indochinach. W 1960 r. stanął na czele
armii swojego kraju, a po paru latach sięgnął po władzę. Ambicje tego dyktatora nie skończyły się
na prezydenturze. W 1976 r. koronował się na cesarza. Kosztem ponad 100 min dolarów (kwota ta
przekraczała roczny budżet kraju) skopiowano ceremonię koronacji Napoleona I. Aby pokryć
długi, Bokassa zmonopolizował w swym ręku gospodarkę kraju. Dzieciom szkolnym nakazano
nosić mundurki, drogie i szyte wyłącznie w fabryce cesarskiej. Gdy w odpowiedzi na to wybuchły
demonstracje, pochód uczniów został ostrzelany przez wojsko, a mali jeńcy byli w bestialski
sposób mordowani w kazamatach pałacu cesarskiego przez krwiożerczego władcę. Wiadomości o
bestialstwach Bokassy obiegły świat. Obwiniono o popieranie go francuskiego prezydenta, Valery
Giscard d'Estainga, którego rodzina przyjmowała w upominku" cenne diamenty. W wyniku presji
opinii publicznej Francja skorzystała z przysługującego jej na mocy układów wojskowych
zawartych z większością dawnych kolonii prawa do interwencji zbrojnej. W 1979 r. desant
spadochroniarzy francuskich zajął Bangui i aresztował Bokassę. Przebywał on przez parę lat w
swoim zamku we Francji. Potem - podobno dobrowolnie - powrócił do kraju i został skazany na
śmierć. Władzę przejął ponownie Dacko, obalony w 1981 r. przez gen. Andre Kolingbę.
22. Czad.
Najgorzej przedstawiała się sytuacja w Czadzie. Ten pustynny kraj obok Nigru, Burkiny Faso i
Mali najciężej ucierpiał wskutek wieloletniej suszy, która doprowadziła do katastrofy koczowniczą
hodowlę - główną gałąz gospodarki. Po autorytarnych rządach Francois Tombalbaye wybuchła
wojna domowa pomiędzy ludnością murzyńską z Południa a plemionami muzułmańskimi i arabs-
kimi z Północy, a następnie pomiędzy poszczególnymi szczepami i klanami muzułmańskimi. Od
ponad 20 lat kraj pogrążony jest w zupełnym chaosie. Sąsiednia Libia zagarnęła znaczne obszary
na północy kraju, obfitujące w rudy uranu. Francja od czasu do czasu interweniuje w wojnach
domowych, osadzając kolejnych prezydentów lub pomagając w odparciu libijskiej agresji. Przez
szereg lat prezydentem Czadu był Hissen Habre, znany (jeszcze zanim objął prezydenturę) z
porwania i więzienia przez parę lat francuskiej uczonej, Francoise Ciaustre. W 1990 r. obalił go
gen. Idriss Deby.
23. Madagaskar. Komory. Dżibuti.
Pozostawał we francuskiej strefie wpływów także Madagaskar (zwany po 1960 r. Republiką
Malgaską). Rządził w nim autorytarny dyktator Philibert Tsiranana, obalony przez lewicującego
adm. Didiera Ratsirakę, sprawującego władzę - mimo braku społecznego poparcia - od 1975 r. W
1975 r. Francja przyznała niepodległość sąsiednim, muzułmańskim Komorom. Stały się one
niestabilnym krajem, wstrząsanym kolejnymi zamachami stanu. Od Komorów oderwała się jedna
z wysp - Mayotte, która utrzymała swe powiązania z Francją jako terytorium zależne.
Departamentem zamorskim Francji pozostała także wyspa Reunion na Oceanie Indyjskim. Dość
[ Pobierz całość w formacie PDF ]